İSTANBUL BAŞARIYOR (MU?)
GFCİ (Global Financial Centers İndeks) Londra merkezli z/yen group tarafından Dubai Finans Merkezinin sponsorluğunda hazırlanan bir çalışma. Bu çalışma 2007 yılından beri dünyadaki finans merkezlerini değerlendirip bir sıralama oluşturuyor. Bu sıralamada en gözde finans merkezinden başlayarak diğer finans merkezi olma iddiasındaki belli başlı şehirleri ağırlıklarına göre bir yer buluyor.
Oldukça ayrıntılı bileşenler üzerinden yapılan bu değerlendirme bu alanda tek somut sıra belirten çalışma olması ile de dikkat çekiyor.
Beş ana, onlarca alt kriterlerde rekabetçiliğin ölçüldüğü bu çalışmada en ağırlıkta olanlardan başlamak üzere;
1- İş Çevresi (Vergi ve Hukuki alanlarda piyasa işleyişini düzenleyen kurallar)
2- İnsan Unsuru (Finans alanında eğitilmiş iş gücü ve bu iş gücüne erişim)
3- Altyapı (Ulaşım hatları ve ticari altyapı)
4- Genel rekabet şarları (Genel ekonomik durum)
5- Pazar Erişimi (Profosyenel danışmanlara ve uluslararası pazarlara erişim)
Alanlarında finans merkezlerinin yahut adaylarının rekabetçiliği ölçülmektedir.
İstanbul ilk defa Eylül 2009 da GFCİ’nin 6. Raporunda 72. Sıradan indekse giriş yaptı. Her altı ayda bir yayınlanan raporda önemsiz iki gerilemenin dışında (GFCİ7-9) hep yükseliş içinde oldu İstanbul. Sıralamadaki önemsiz düşüşün olduğu bu raporlarda bile İstanbul değerlendirme puanı olarak büyük ilerlemeler kaydetmiştir. Bunun anlamı İstanbul’un finansal rekabet şartlarında önemli ilerlemeler kaydettiği ve finansal altyapısın iyileştirdiğinin görülmesidir. İstanbul neredeyse bütün raporlarda “gelişme beklenen” ilk on şehir içinde oldu.
Aşağıdaki tabloda İstanbul’un raporlardaki izlediği yol açıkça görülmekte olup; finansal merkez olarak yaklaşık 80 şehir arasında nerede olduğu değerlendirilebilmektedir.
GFCI SAYISI
|
TARİH
|
SIRA
|
DEGERLENDİRME PUANI
|
6
|
2009 Eylül
|
72
|
442
|
7
|
2010 Mart
|
74
|
470
|
8
|
2010 Eylül
|
70
|
496
|
9
|
2011 Mart
|
71
|
494
|
10
|
2011 Eylül
|
62
|
580
|
11
|
2012 Mart
|
61
|
590
|
12
|
2012 Eylül
|
56
|
601
|
13
|
2013 Mart
|
57
|
626
|
13,5
|
2013 Temmuz
|
52
|
624
|
14
|
2013 Eylül
|
44
|
633
|
14,5
|
2013 Aralık
|
41
|
637
|
İlk çalışma 46 finansal merkezi değerlendirmeye almışken son GFCİ raporunda 80 merkez incelemeye alınmış ve rekabet avantajları ortaya çıkarılmıştır.
Birinci rapordan itibaren Londra, New York, Hon Kong ilk üç sırayı paylaşmış, Londra yaygın kanaat doğrultusunda liderliğini hep korumuştur. Bilindik merkezler iddialarını sürdürürken ekonominin Uzak Doğu- Asya eksenine kayması paralelinde bu bölgedeki ve körfez bölgesindeki merkezlerin önem kazandığı görülmektedir.
Merkezlerin Finansal rekabet koşullarına bağlı değerlendirme puanı son yıllarda düşme eğiliminde iken, genel gidişatın aksine İstanbul sürekli yükselen bir ivme tutturmayı başarmıştır. Son raporda 80 önemli finans merkezinden 39 tanesini geride bırakması finans merkezi olma çabalarının henüz başında olan İstanbul için büyük bir başarıdır. Geride bırakılan köklü merkezler arasında Milan, Brüksel, Amsterdam, Madrid, Helsinki, Moskova gibi Avrupa şehirlerinin olması gurur verici. Abu Dhabi, Riyad, Bahreyn gibi Petro-dolar kaynağındaki şehirlerin üstünde yer almak ayrı bir başarı.
Aşağıdaki tabloda fikir verici olması amacıyla İstanbul’un Londra ve Atina ile karşılaştırıldığı grafik yer almaktadır. Bu tabloda en üstte yer alan Londra ve en alta yer alan Atina’nın süreç içinde gelişme çizgisi ve İstanbul’un bir finans merkezi olarak sürekli yükselen değeri açıkça görülmektedir.
2013 yılı içerisinde GFCI raporunda 15 sıra birden yükselen İstanbul’un bölgesel ekonomik güç-merkez olma iddiası, son siyasi gelişmelere ve Halk Bank üzerinde yapılan operasyonlara ilişkin yorumlara anlam katmaktadır.
Bilindiği gibi İstanbul Finans Merkezi henüz proje aşamasında bir çalışma olup; Merkezin altyapı sorununda büyük aşama olarak görülen ve halen çalışmaların devam ettiği finans merkezi kompleksi inşaatı bittiğinde, merkez bankası ve diğer banka merkezlerinin İstanbul’a taşınması tamamlandığında bu alanda önemli bir adım atılmış olacaktır. Bu bağlamda tahkime ilişkin iç yasal düzenlemelerin yapıldığı 2011 yılından sonra bu alandaki yasal düzenlemelerde ilerleme sağlanamamış olup, İstanbul Tahkim Merkezi kurulması yönünde yasa çalışmaları halen devam etmektedir.
Sonuç olarak bu alanda “aşama” olarak görülen çalışmaların henüz bitmemiş olmasına rağmen sadece bir “iddia” olarak ortaya çıkan İstanbul’un kat ettiği yol dikkate şayandır. Bütün bu veriler İstanbul’un tahkim merkezi olma projesinin bir hayal olmadığını açıkça göstermektedir.
Av. Hikmet DÜNDAR
Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü
Siyasi Tarihi ve Uluslar arası İlişkiler Anabilim Dalı
Yüksek Lisans Öğrencisi
Av. Hikmet DÜNDAR
ConversionConversion EmoticonEmoticon